Trekking w Pirenejach krok 1, czyli gdzie to w ogóle jest?

Pireneje (hiszp. Pirineos, fr. Pyrénées) należą do największych i najbardziej spektakularnych łańcuchów górskich Europy. Wraz z Karpatami i Alpami są częścią wielkiego systemu górskiego zwanego łańcuchem alpejsko-himalajskim. Ich długość wynosi według różnych źródeł od 450 do 491 km, natomiast szerokość od 50 do 150 km, rosnąc z zachodu na wschód. Pomimo niewielkich rozmiarów w tym paśmie znajduje się aż 212 szczytów powyżej 3000m! W odróżnieniu od swoich największych „kolegów” Pireneje nie rozsiadły się w centrum kontynentu, ale na jego skraju, rozciągając się między morzem Śródziemnym i Atlantykiem (Zatoka Biskajska). Wzdłuż całego łańcucha przebiega granica między Francją i Hiszpanią, z niewielką „przerwą” na Andorę (prawda, że wygląda jak kanapka 😉 ?). Granica jest obecnie „wirtualna”, co umożliwia swobodne wędrowanie po całych Pirenejach. Od północy łańcuch pirenejski jest ograniczony przez równinę Akwitańską, natomiast od południa przez dolinę Ebro.

Pireneje rozciągają się między Zatoką Biskajską na zachodzie i morzem Śródziemnym na wschodzie. [1]

W Europie kontynentalnej przez wieki traktowano Pireneje jako „korek” kontynentu, chroniący przed zalewem „Nieznanego”, zamieszkującego Półwysep Iberyjski. Ten górski „korek” stanowił naturalną granicę dla różnych migracji i ekspansji, choć oczywiście nie był szczelny. Z resztą pamiętajmy, że w pierwszej kolejności Hiszpanię skolonizowali Fenicjanie i Rzymianie, więc góry nie mogły ich powstrzymać – przypłynęli morzem. Nie przeszkadzały one również wojowniczym Francuzom zapuszczać się na południe w celach mało pokojowych. Bohaterowie niektórych z tych wypraw zostali w Pirenejach na zawsze. Tak było (jak wieść gminna niesie 😉 ) ze słynnym Rolandem ze średniowiecznej pieśni, po którym została masywna „szczerba” w paśmie granicznym Pirenejów Centralnych, zwana Bramą Rolanda.

Zróżnicowanie, klimat i przyroda Pirenejów

Pireneje dzielą się na 3 główne części: zachodnią – od Gór Baskijskich w okolicach zatoki Biskajskiej do przełęczy Somport, centralną – od przełęczy Somport do doliny Aran i zachodnią, która ostatecznie opada w kierunku morza Śródziemnego przez wzniesienia tzw. Pre-Pirenejów. Najwyższe szczyty (w tym Pico de Aneto 3404 m n.p.m.) i oba górskie parki narodowe Hiszpanii: Ordesa y Monte Perdido oraz Aigüestortes i Estany de Sant Maurici, a także słynny park naturalny Posets-Maladeta, znajdują się w najwyższej, centralnej części. Jedyny park narodowy po stronie francuskiej – Pyrénées National Park – rozciąga się w części centralnej i wschodniej.

Ważne jest również rozróżnienie między Pirenejami północnymi – generalnie na terenie Francji, za wyjątkiem Val d’Aran (tu grzbiet główny odbija od granicy na południe) i hiszpańskimi Pirenejami południowymi. Od południa i częściowo od wschodu główny łańcuch Pirenejów poprzedzony jest pasmem Pre-Pirenejów (sięgających nawet 2600 m n.p.m.!), a na wschodzie także pogórzem. Dla odmiany Pireneje północne, czyli głównie francuskie bardzo szybko tracą wysokość, za wyjątkiem masywu Corbières w północno-wschodniej części tych gór.

Każda część Pirenejów ma swój specyficzny klimat. Strona francuska (oraz dolina Val d’Aran po stronie hiszpańskiej) jest pod dużym wpływem klimatu atlantyckiego (wilgotny, chłodny). Z kolei strona hiszpańska to głównie klimat śródziemnomorski. Grań graniczna jest więc strefą ścierania się wilgotnych i chłodniejszych mas powietrza z nad Zatoki Biskajskiej z suchym i ciepłym (w lecie gorącym!) powietrzem znad hiszpańskich równin. W okresie letnim skutkuje to relatywnie częstymi burzami. Ciekawym zjawiskiem, które można też często zaobserwować na grani granicznej jest „festiwal” chmur po stronie francuskiej z całkowitym lub prawie całkowitym ich brakiem nad Hiszpanią. Wilgotność zmienia się także równoleżnikowo: im dalej na wschód tym mniej opadów.

Różnica między północą a południem przejawia się także w piętrowym układzie roślinności. Na rycinie poniżej widać układ pięter dla stoków po południowej stronie granicy (dolina Pinety w masywie Monte Perdido). Po stronie północnej granice pięter są przesunięte wyżej, nawet o kilkaset metrów. Generalnie im wyżej, tym różnica jest większa.

Dlaczego trekking w Pirenejach to świetny pomysł na wakacje?

Budowa Pirenejów oparta jest głównie na skałach krystalicznych i osadowych. Te pierwsze są szczególnie dobrze widoczne w centralnej, najwyższej części, która powstała pod silnym wpływem działalności lodowców. Dzięki niej możemy podziwiać głębokie doliny, cyrki polodowcowe (z najsłynniejszym cyrkiem Gavarnie niedaleko miejscowości o tej samej nazwie), liczne stawy (np. w parku narodowym Aigüestortes i Estany de Sant Maurici), niezwykłą liczbę kaskad i wodospadów, zawieszone doliny i wiele innych. Szczególnego kolorytu dodają Pirenejom skały osadowe, które w niektórych rejonach osadziły się i przetrwały na granitowej podstawie. Jest to szczególnie dobrze widoczne na Monte Perdido, który jest najwyższym wapiennym szczytem w Pirenejach (3355 m n.p.m.). A odchodząca od niego dolina Ordessy – podobnie jak niedaleki wąwóz Anisclo – są spektakularnymi przykładami działalności krasowej/erozyjnej. To wszystko powoduje, że Pireneje to raj dla wyjazdów aktywnych. Można tu uprawiać trekking, wspinaczkę, kolarstwo górskie i canyoning. Można tu również znaleźć wiele klimatycznych miejsc, żeby rozłożyć matę i wśród pachnących kwiatów zrobić sobie sesję medytacji lub hiking jogi.

[1] Eric Gaba (Sting – fr:Sting). Translated into Polish by Curdeius. / CC BY-SA (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/)
[2] https://www.researchgate.net/publication/319203004_The_Late-Glacial_and_Holocene_Marbor_Lake_sequence_2612_m_asl_Central_Pyrenees_Spain_Testing_high_altitude_sites_sensitivity_to_millennial_scale_vegetation_and_climate_variability